’n Naambord op ’n hekpaal by die ingang van ’n familieplaas sal nooit weer dieselfde wees nie. Saai het onlangs sy plaasnaambordprojek van stapel gestuur waarin die nuutste tegnologie gebruik word om plase te beskerm.
Die ANC se 2017-besluit om die Grondwet te verander om vir onteiening sonder vergoeding voorsiening te maak, het familieboere diep bekommerd gelaat. Vier jaar later is die besluit nog nie deurgevoer nie, maar beleggersonsekerheid, die uitvlug van kapitaal, werkverlies, kredietafgradering en die ineenstorting van die Landbank lê soos modderspore op ’n gepoleerde plaashuisvloer agter die ANC se populistiese grondbeleid.
Boere en ander grondeienaars het ook nie net gesit en toekyk nie. Oor die afgelope twee jaar het Saai by drie geleenthede in Rome, Berlyn en New York die sinneloosheid van die ANC se onteieningsbeleid aan die Verenigde Nasies en Europese Unie se besluitnemers verduidelik. Saai skakel ook weekliks met ambassades en buitelandse landbou-unies om seker te maak dat hulle die agenda daaragter begryp.
Saai en sy netwerkvennote het honderdduisende rande ingesamel vir ’n epiese stryd in die howe, wat heel waarskynlik ook deur internasionale beregtiging beslis sal word. Die gevegslinies is opgestel. Dit gaan nie so maklik wees om artikel 25(3) van die Grondwet te wysig nie.
’n Veel groter bedreiging teen eiendomsreg is eerder die informele, ongekoördineerde en onbeheerste grondgrype op voetsoolvlak, betredings, besettings, plakkery en vee wat in boere se landerye of weidings ingejaag word. Die rooi ligte begin veral flikker as die polisie niks daaraan doen nie, die owerheid sy kop wegdraai en die grondeienaar alleen in die konfrontasie staan.
Dit is presies hoe dit in Zimbabwe afgespeel het.
Saai is diep bekommerd oor die verskerpte voorkoms van grondbesettings in Noordwes, die Wes-Kaap en KwaZulu-Natal, en die polisie se onvermoë of onwilligheid om daarteen op te tree. Buiten om ’n lawaai daaroor te maak en die wêreld se aandag deurlopend daarop te vestig, sal daar iets daadwerkliks gedoen moet word. Daar moet betyds en oor ’n baie breë front wal gegooi word. Enersyds sal privaat inisiatiewe die fondasies moet oorneem van owerhede wat versuim om eiendomsreg te beskerm, en aanvul waar die staat tekort skiet. Andersyds moet elke plattelandse grondeienaar sorg dat sy huis-en-haard-beskerming op die beste moontlike standaard is.
Dit is presies waarom Saai pas sy plaasnaambordprojek geloods het. Buiten dat Saai as familieboernetwerk baie sterk voel oor ’n familienaam langs ’n plaasnaam teen ’n hekpaal, het die netwerk ook moeite gedoen om die nuutste tegnologie aan te wend om plase nie net fisies nie maar ook op beleidsvlak ten opsigte van dienslewering teen onwettige besettings te beskerm.
Vir dié doel word ’n betredingswaarskuwing in verskillende tale (van die boer se keuse) en QR-kodes op elke bord aangebring. Wanneer dié QR-kodes met ’n slimfoon of -tablet ontsluit word, gee dit die boer toegang tot ’n verskeidenheid van funksies. Een voorbeeld is volledige regsadvies wat deur regslui opgestel is en aan die grondeienaar of enige ander belanghebbende leiding kan gee oor hoe om grondbesettings te hanteer.
’n Ander QR-kode gee jou toegang tot ’n klagtevorm wat digitaal opgestel, ingevul en ingedien kan word. Dit registreer outomaties ook by Saai, waar ons regspan dit gereeld sal opvolg om te verseker dat die polisie ’n saak oopmaak en iets daarom doen. Saai stoor dit ook namens die grondeienaar om ’n saak vir toekomstige regsaksies op te bou.
Enige familieboer kan dié plaasnaamborde by Saai se webtuiste by www.saai.org bestel.
Suksesvolle pogings om verswakkende staatsfunksies aan te vul en ongrondwetlike vergrype te stuit, verg goeie koördinasie deur groot groepe mense wat eenstemmig daartoe werk. Uit ervaring wat Saai en ons netwerkvennote oor die afgelope twee jaar opgebou het, weet ons dat dit die afsonderlike, klein pogings van groot getalle gewone, vredeliewende Suid-Afrikaners is wat gesamentlik die deurslaggewende gewig verleen om ’n nasionale impak te hê.
Vir dié doel wil Saai saam met sy netwerkvennote soveel as moontlik van hierdie liggewig maar duursame plaasnaamborde regoor die land oprig om ’n hou te slaan teen betredings, besettings en plakkery op plase. Saai het reeds ’n merkwaardige netwerk en regspan op die been gebring en glo dat ons vinnig en doeltreffend op klagtes kan reageer.
Laat ons die ruimtes in die reg maksimaal benut om eiendomsreg te beskerm, in sowel die kleine op grondvlak in jou omgewing en op jou plaas as op nasionale vlak, waar beleidmakers en besluitnemers verantwoordelik en aanspreeklik gehou moet word.
Saai launches digital farm nameboard project
A nameboard on a pole at the gate of a family farm will never be the same again. Saai recently launched its farm nameboard project in which the latest technology is used to protect farms.
The ANC’s 2017 decision to amend the Constitution to allow for expropriation without compensation left farmers deeply concerned. Four years on and this decision has not yet been carried through; yet investor uncertainty, the outflow of capital, credit rating downgrades and the collapse of the Landbank have followed the ANC’s populist land policy like muddy footprints on a polished farmhouse floor.
Farmers and other landowners did not sit by idly, watching from the side. Over the past two years, Saai spoke at three different events in Rome, Berlin and New York to explain the ANC’s senseless expropriation policy to the United Nations and European Union’s decisionmakers. Saai also liaises weekly with embassies and foreign agricultural unions to ensure that they grasp the agenda behind the policy.
Saai and its network partners also collected many thousands of rand for the epic battle in the courts, the outcome of which will most likely be decided internationally. The battle lines have been drawn. It will not be so easy to amend Section 25(3) of the Constitution.
Rather, a much greater threat to property rights are the informal, uncoordinated and uncontrolled landgrabs on ground level, trespassing, occupations, squatting and livestock that are driven into farmers’ farmlands and pastures. The red lights start to flicker especially when the police fails to do anything about it, the authorities turn a blind eye and the landowner has to face the confrontation alone.
This is exactly how it went down in Zimbabwe.
Saai is very concerned about the increased prevalence of land occupation in the North West, Western Cape and KwaZulu-Natal, and the police’s inability or unwillingness to act against these. Apart from making a loud noise and continually focusing the international community’s attention on it, something definite must be done. We must try and prevent it in time and across a broad front. On the one hand, private institutions must take over the foundations of authorities that fail to protect property rights and make good where the state falls short. On the other hand, all rural landowners must ensure that their home and hearth protection in up to the best possible standard.
This is exactly why Saai has just launched its farm nameboard project. Apart from Saai as family farmer network feeling very strongly about a family name next to the farm’s name at a gate post, the network has also gone to trouble to harness the latest technology to not only safeguard farms physically, but also on policy level in terms of service delivery against illegal occupation. For this purpose, a trespass warning in various languages (of the farmer’s choice) and QR codes are displayed on each board. When these QR codes are activated with a smart phone or tablet, it gives the farmer access to a variety of functions. One example is complete legal advice drafted by lawyers to give direction to the landowner or any other interested party about what to do during a land occupation.
Another QR code gives you access to a complaint form that can be digitally drafted, completed and submitted. It also registers automatically with Saai, where our legal team will monitor it regularly to ensure that the police opens a case and do something about it. Saai also stores a copy of the complaint on the landowner’s behalf to build a case for future legal actions.
Any family farmer can order these nameboards from Saai’s website at www.saai.org.
Successful attempts to supplement deteriorating state functions and to curb unconstitutional offences require good coordination by large numbers of people who works towards this in unison. Saai and our network partners know from experience over the past two years that the individual, small attempts of large numbers of plain, peace-loving South Africans together give crucial impetus to have a national impact.
It is to this purpose that Saai wants to cooperate with its network partners in erecting as many of these lightweight but durable farm nameboards as possible across the country in a bid to curb trespassing, land occupation and squatting on farms. Saai has already established a remarkable network and legal team and believes that we would be able to react to these complaints efficiently and quickly.
Let us use the opportunities in the legal system to their full extent to protect property rights on a small scale on ground level in your area and on your farm, but also on a national level where policy makers and decision makers must be held responsible and accountable.
